Home  -   O projekcie

O PROJEKCIE

Jedną z najbardziej zagadkowych zmian w historii człowieka zasiedlającego Europę u schyłku plejstocenu środkowego (400-130 tys. lat) jest wprowadzenie bardziej kontrolowanych metod wykonywania narzędzi około 300 tys. lat temu.

Archeolodzy uznali, że zmiana ta zakończyła dolny- i zapoczątkowała środkowy paleolit na terytoriach zajmowanych przez ludzi używających do tej pory pięściaków (obszary położone na zachód od Renu), jak i obszarach, gdzie wykorzystywano inne narzedzia, np. odłupkowe lub otoczakowe (Europa środkowa). Granica pomiędzy obiema strefami geograficznymi zyskała nazwę linii Moviusa, który jako jeden z pierwszych dostrzegł to zróżnicowanie.

Dotychczasowe badania nad tym zagadnieniem koncentrowały się na obszarze na zachód od wspomnianej linii.

Uważano, że propagatorem tej zmiany był wczesny neandertalczyk, i miała ona szybki i jednolity przebieg, a za dystrybucję innowacji były odpowiedzialne ugrupowania kultury aszelskiej. Koncepcja ta zawiera jednak pewne nieścisłości. Po pierwsze, w świetle współczesnych ustaleń genetycznych neandertalczycy wykrystalizowali się dużo wcześniej, więc zmiany tej nie można identyfikować z biologiczna ewolucją. Po wtóre, wobec braku dokładnych ustaleń chronologicznych z terenu Europy środkowej, sugestia o szybkim i jednolitym mechanizmie zmiany jest nieuzasadniona. Model ten nie wyjaśnia również, w jaki sposób innowacje dotarły do obszarów, na których wcześniej nie wystąpiły klasyczne zespoły aszelskie.

Niniejszy projekt proponuje nową hipotezę, która mówi o tym, że rozwój zasiedlenia obszarów położonych poza linią Moviusa, miał złożony przebieg oraz manifestował się dużą zmiennością kulturową. U podstaw tego procesu w Europie środkowej leżał pulsacyjny charakter eksploatacji przez ludzi obszarów położonych w bliskim sąsiedztwie centrów glacjalnych oraz propagacja nurtów kulturowych z kilku kierunków. Zgodnie z tym spojrzeniem, zarówno w okresie poprzedzającym kompleks Saale, (>300 tys. lat), jak i w okresie jego trwania (300-130 tys. lat), obszar ten był zasiedlany przez różne ugrupowania, stąd obecnie nie możemy mówić o ewolucji kumulatywnej jednego technokompleksu, lecz o układzie mozaikowym wielu przemysłów.

Aby poznać przebieg i wiek tego zjawiska należy ponownie dokonać oceny technologii oraz umieścić ją w czasie uwzględniając także kontekst przyrodniczy zespołów dolnego i środkowego paleolitu.

Projekt więc zakłada przeprowadzenie badań archeologicznych polegających na analizie zbiorów wyrobów kamiennych pod kątem zróżnicowania stylistycznego i technologicznego. Z uwagi na skomplikowaną historię depozycji znalezisk przeprowadzone zostaną analizy mikroskopowe oceniające zmiany post-sedymentacyjne oraz testy dotyczące obecności w kolekcjach geofaktów, tj. przedmiotów powstałych bez udziału człowieka. W ramach projektu zostaną wykonane prace wykopaliskowe o charakterze sondażowym celem uściślenia pozycji stratygraficznej znalezisk na dwóch stanowiskach.

Drugi filar projektu będą stanowiły badania chronologiczne oparte m.in. na nowych ustaleniach wieku metodą termoluminescencji Post-IR IRSL.

Dla kilku stanowisk jaskiniowych zostanie przeprowadzona ekspertyza biostratygraficzna oparta na analizie szczątków kostnych ssaków. Ważnym elementem badań będą badania geologiczne, które będą oparte na terenowej analizie sedymentologicznej, pobraniu próbek oraz laboratoryjnych analizach gruntoznawczych i mikromorfologicznych.

Realizacja projektu powinna przynieść rozstrzygnięcie kilku istotnych zagadnień związanych ze wspomnianym „przejściem” z dolnego do środkowego paleolitu na terenie Europy środkowej.
Po pierwsze, dostarczymy informacji, kiedy nastąpiła zmiana dotycząca wprowadzenia w Europie środkowej nowej strategii technologicznej oraz czy proces ten miał radykalny charakter, czy też był rozciągnięty w czasie. Odpowiemy na pytanie o różnice chronologiczne tego zjawiska w stosunku do obszarów kompleksu aszelskiego. Poznamy, jakie systemy techniczne były wykorzystywane w tzw. dolnym oraz we wczesnym środkowym paleolicie oraz czy istnieją pomiędzy nimi relacje, które wskazywałyby na możliwość kontynuacji.
Jesteśmy przekonani, że uda nam się także odpowiedzieć na pytanie, czy pod względem strategii zasiedlania obszaru występują jakieś istotne różnice pomiędzy tzw. dolnym i środkowym paleolitem. Informacje te powinny ostatecznie przynieść odpowiedź, czy wprowadzenie innowacji technicznej było powiązane z regionalnym źródłem, czy za tym kryje się migracja społeczności, np. z kierunku zachodniego.